«Χτίζονται» πολιτείες απαίδευτων (15/11/2008) Ελευθεροτυπία

Το πρό­βλη­μα των κοι­νω­νι­κών ανι­σο­τή­των δεν εί­ναι κάτι και­νούρ­γιο στην ιστο­ρία της εκ­παί­δευ­σης. Αντί­θε­τα, απο­τε­λεί φαι­νό­με­νο δια­χρο­νι­κό κα­θώς και ένα συ­νε­χές πρό­βλη­μα για την εκ­παι­δευ­τι­κή κοι­νό­τη­τα αλλά και την κοι­νω­νία ολό­κλη­ρη, συ­νυ­φα­σμέ­νο με τους κοι­νω­νι­κούς αγώ­νες για τον πλή­ρη και ου­σια­στι­κό εκ­δη­μο­κρα­τι­σμό του εκ­παι­δευ­τι­κού μας συ­στή­μα­τος.

Παρ’ όλ’ αυτά, ακό­μα και σή­με­ρα, παρά την τυ­πι­κή ισό­τη­τα των ευ­και­ριών, εξα­κο­λου­θούν να υφί­στα­νται ση­μα­ντι­κές δια­φο­ρο­ποι­ή­σεις στο εσω­τε­ρι­κό της χώ­ρας, με απο­τέ­λε­σμα ο ήδη τα­ξι­κός χα­ρα­κτή­ρας της εκ­παί­δευ­σης να επι­βα­ρύ­νε­ται από μια σει­ρά το­πι­κών, πε­ρι­φε­ρεια­κών και άλ­λου τύ­που ανι­σο­τή­των, οι οποί­ες βα­θαί­νουν το κοι­νω­νι­κό χά­σμα ναρ­κο­θε­τώ­ντας την προ­ο­πτι­κή της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας.

Ο συ­σχε­τι­σμός των δει­κτών εκ­παί­δευ­σης και ανά­πτυ­ξης των τε­λευ­ταί­ων ετών απει­κο­νί­ζει ανά­γλυ­φα το μέ­γε­θος της δια­φο­ρο­ποί­η­σης στο επί­πε­δο της επι­κρά­τειας, υπο­δη­λώ­νο­ντας ότι οι ανι­σό­τη­τες στην εκ­παί­δευ­ση έχουν βα­θιά τη ρίζα τους στο πο­λι­τι­κό, οι­κο­νο­μι­κό και πο­λι­τι­σμι­κό υπό­βα­θρο της κοι­νω­νι­κής δο­μής.

Πρό­σφα­τα ερευ­νη­τι­κά δε­δο­μέ­να

Προς επίρ­ρω­σιν της δια­πί­στω­σης αυ­τής, απο­κα­λυ­πτι­κή εί­ναι η έρευ­να που εκ­πο­νή­θη­κε από το Κέντρο Ανά­πτυ­ξης Εκπαι­δευ­τι­κής Πολι­τι­κής της Γ­ΣΕ­Ε το 2007, ανα­δει­κνύ­ο­ντας το χάρ­τη των εκ­παι­δευ­τι­κών ανι­σο­τή­των σε πε­ρι­φε­ρεια­κό επί­πε­δο. Στην έρευ­να αυτή, η απο­τύ­πω­ση των εκ­παι­δευ­τι­κών δει­κτών (όπως για πα­ρά­δειγ­μα ο βαθ­μός πρό­σβα­σης στην τρι­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση) συν­δυά­ζε­ται με τους δεί­κτες ανά­πτυ­ξης και ευ­η­με­ρί­ας, με απο­τέ­λε­σμα να εμ­φα­νί­ζε­ται μια ευ­θεία σχέ­ση ανά­με­σα στη χα­μη­λή πρό­σβα­ση στα Α­ΕΙ και την οι­κο­νο­μι­κή δυ­σα­νε­ξία.

Παράλ­λη­λα, στο ίδιο μή­κος κύ­μα­τος κι­νεί­ται και η πιο πρό­σφα­τη έρευ­να του Παι­δα­γω­γι­κού Ινστι­τού­του για τη μα­θη­τι­κή διαρ­ροή στη δευ­τε­ρο­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση (Γυμνά­σιο, Ενιαίο Λύκειο, ΤΕ­Ε­) που κα­τα­δει­κνύ­ει ότι σε πε­ρι­φε­ρεια­κό επί­πε­δο, αλλά και σε επί­πε­δο νο­μού, το φαι­νό­με­νο της πρό­ω­ρης σχο­λι­κής εγκα­τά­λει­ψης και της μη ολο­κλή­ρω­σης των εγκύ­κλιων σπου­δών συ­νυ­φαί­νε­ται με τη φτώ­χεια, την ανερ­γία, την οι­κο­νο­μι­κή και κοι­νω­νι­κή υπα­νά­πτυ­ξη. Με άλλα λό­για, για ακό­μα μια φορά δια­πι­στώ­νε­ται ότι πίσω από τους χα­μη­λούς εκ­παι­δευ­τι­κούς δεί­κτες κρύ­βο­νται η ανέ­χεια, το χα­μη­λό κατά κε­φα­λήν ει­σό­δη­μα, η υψη­λή ανερ­γία, ο υψη­λός βαθ­μός πο­λυ­πο­λι­τι­σμι­κό­τη­τας, η πο­λι­τι­στι­κή υπο­βάθ­μι­ση. Ταυ­τό­χρο­να, όμως, πα­ρα­τη­ρεί­ται ότι οι δυ­σμε­νείς εκ­παι­δευ­τι­κοί δεί­κτες ευ­δο­κι­μούν και σε πε­ριο­χές που πα­ρου­σιά­ζουν υψη­λούς δεί­κτες ευ­η­με­ρί­ας (πε­ριο­χές με με­γά­λη του­ρι­στι­κή ανά­πτυ­ξη, υψη­λούς δεί­κτες κα­τα­νά­λω­σης, υψη­λό κατά κε­φα­λήν ει­σό­δη­μα κ.λπ.) υπο­δη­λώ­νο­ντας ότι η ευ­μά­ρεια που πα­ρα­τη­ρεί­ται εί­ναι συ­γκυ­ρια­κή και «με­τέ­ω­ρη», αφού στη­ρί­ζε­ται πε­ρισ­σό­τε­ρο στη δια­δε­δο­μέ­νη πρα­κτι­κή του εύ­κο­λου και γρή­γο­ρου πλου­τι­σμού και λι­γό­τε­ρο στο υπό­βα­θρο μιας το­πι­κής ανα­πτυ­ξια­κής κουλ­τού­ρας βα­σι­σμέ­νης στην εκ­παί­δευ­ση και την ορ­γα­νω­μέ­νη μά­θη­ση.

Αρνη­τι­κή ει­κό­να και δυ­σοί­ω­νες προ­βλέ­ψεις

Τόσο πε­ριο­χές του Νομού Αττι­κής (Δ. Αττι­κή) όσο και άλ­λες πε­ριο­χές, όπως η κε­ντρι­κή και η δυ­τι­κή Μακε­δο­νία, η Θράκη, η νη­σιω­τι­κή Ελλά­δα (Ιόνια νη­σιά, Κυκλά­δες, Δωδε­κά­νη­σα, Κρήτη), η Ηλεία, η Σάμος, η Ευρυ­τα­νία, απο­τε­λούν στην κυ­ριο­λε­ξία τις «γκρί­ζες και τις μαύ­ρες» ζώ­νες του εκ­παι­δευ­τι­κού μας χάρ­τη. Πέρα όμως από τα χα­μη­λά πο­σο­στά πρό­σβα­σης στην τρι­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση, πε­ρισ­σό­τε­ρο ανη­συ­χη­τι­κές εί­ναι οι απώ­λειες που εμ­φα­νί­ζο­νται σε επί­πε­δο σχο­λι­κής διαρ­ρο­ής και πρό­ω­ρης σχο­λι­κής εγκα­τά­λει­ψης. Ταυ­τό­χρο­να, τε­ρά­στια προ­βλή­μα­τα ση­μειώ­νο­νται σε πε­ριο­χές με υψη­λή συ­γκέ­ντρω­ση αλ­λο­δα­πών και πα­λιν­νο­στού­ντων μα­θη­τών ή μα­θη­τών Ρομά, πε­ριο­χές όπου δια­φαί­νε­ται η αδυ­να­μία μας να ορ­γα­νω­θεί η υπο­δο­μή μιας απο­τε­λε­σμα­τι­κής δια­χεί­ρι­σης της πο­λι­τι­σμι­κής δια­φο­ράς σε εκ­παι­δευ­τι­κό επί­πε­δο.

Αναμ­φί­βο­λα, η κα­τά­στα­ση αυτή θα προ­κα­λέ­σει μελ­λο­ντι­κά είτε την απο­μά­κρυν­ση είτε τον απο­κλει­σμό ολό­κλη­ρων πε­ριο­χών από την ανα­πτυ­ξια­κή προ­ο­πτι­κή, θα δια­μορ­φώ­σει συν­θή­κες οι­κο­νο­μι­κής, κοι­νω­νι­κής και πο­λι­τι­σμι­κής στα­σι­μό­τη­τας, θα ενι­σχύ­σει την εσω­τε­ρι­κή με­τα­νά­στευ­ση και την εγκα­τά­λει­ψη πε­ριο­χών και τέ­λος θα οδη­γή­σει σε μα­ρα­σμό τις το­πι­κές κοι­νω­νί­ες, οι οποί­ες στον εθνι­κό χάρ­τη θα λο­γί­ζο­νται ως ζώ­νες πα­ρακ­μής και κα­θυ­στέ­ρη­σης.

Η αντι­με­τώ­πι­ση του προ­βλή­μα­τος μέσω των ζω­νών εκ­παι­δευ­τι­κής προ­τε­ραιό­τη­τας

Μια ση­μα­ντι­κή πρα­κτι­κή στο ζή­τη­μα της αντι­με­τώ­πι­σης των εκ­παι­δευ­τι­κών προ­βλη­μά­των, σε επί­πε­δο το­πι­κής κοι­νω­νί­ας και διοι­κη­τι­κών πε­ρι­φε­ρειών, εί­ναι η κα­θιέ­ρω­ση από την πο­λι­τεία «ζω­νών εκ­παι­δευ­τι­κής προ­τε­ραιό­τη­τας». Η εκ­παι­δευ­τι­κή αυτή πα­ρέμ­βα­ση απο­σκο­πεί στην αντι­με­τώ­πι­ση των ελ­λεί­ψε­ων που εμ­φα­νί­ζο­νται σε επί­πε­δο υπο­δο­μών, εκ­παι­δευ­τι­κού προ­σω­πι­κού, εξει­δι­κευ­μέ­νων επι­στη­μό­νων, προ­κει­μέ­νου να ενι­σχυ­θούν η μα­θη­τι­κή έντα­ξη, η προ­σαρ­μο­γή και η ανά­πτυ­ξη στο σχο­λι­κό πε­ρι­βάλ­λον, η ποιό­τη­τα και η απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα του εκ­παι­δευ­τι­κού έρ­γου που πα­ρέ­χε­ται. Επι­πλέ­ον, στο­χεύ­ει στην αντι­με­τώ­πι­ση των εκ­παι­δευ­τι­κών ανι­σο­τή­των μέσα από τη στή­ρι­ξη των μειο­νε­κτι­κών πε­ριο­χών και την εν­δυ­νά­μω­ση των σχο­λεί­ων τους προ­κει­μέ­νου να ανα­τρα­πεί η αρ­νη­τι­κή ει­κό­να τόσο σε επί­πε­δο σχο­λι­κής επί­δο­σης όσο και σε γε­νι­κό­τε­ρο επί­πε­δο παι­δεί­ας και πο­λι­τι­σμού. Ταυ­τό­χρο­να, απο­σκο­πεί στην αντι­με­τώ­πι­ση της απα­ξί­ω­σης της μόρ­φω­σης, της σχο­λι­κής εγκα­τά­λει­ψης, της νε­α­νι­κής πα­ρα­βα­τι­κό­τη­τας, της εφη­βι­κής βίας και εγκλη­μα­τι­κό­τη­τας, φαι­νό­με­να τα οποία όταν η εκ­παί­δευ­ση βρί­σκε­ται σε χα­μη­λά επί­πε­δα, δύ­να­νται να ανα­πτυ­χθούν ευ­κο­λό­τε­ρα και να επη­ρε­ά­σουν αρ­νη­τι­κά την ποιό­τη­τα ζωής ολό­κλη­ρων πε­ριο­χών.

Όψεις της ευ­ρω­παϊ­κής εμπει­ρί­ας

Το πρό­βλη­μα των υπο­βαθ­μι­σμέ­νων σχο­λεί­ων με τους χα­μη­λούς εκ­παι­δευ­τι­κούς δεί­κτες ήδη από τη δε­κα­ε­τία του ’80 έχει απα­σχο­λή­σει τις ευ­ρω­παϊ­κές χώ­ρες. Ειδι­κό­τε­ρα στην Αγγλία εφαρ­μό­στη­κε ο θε­σμός των Education Action Zones, με στό­χο την ενί­σχυ­ση σχο­λεί­ων που ανή­καν σε υπο­βαθ­μι­σμέ­νες πε­ριο­χές. Στό­χος τους ήταν η βελ­τί­ω­ση των εκ­παι­δευ­τι­κών δει­κτών σε βα­σι­κές δε­ξιό­τη­τες όπως η γλώσ­σα και τα μα­θη­μα­τι­κά και κυ­ρί­ως η αντι­με­τώ­πι­ση της σχο­λι­κής διαρ­ρο­ής και της νε­α­νι­κής πα­ρα­βα­τι­κό­τη­τας. Ο θε­σμός αυ­τός στη Μεγά­λη Βρε­τα­νία αξιο­λο­γεί­ται διαρ­κώς, βελ­τιώ­νε­ται και ανα­τρο­φο­δο­τεί­ται, με απο­τέ­λε­σμα το με­τα­σχη­μα­τι­σμό του όλο και σε πιο μι­κρές Ζώνες (EiCZ: Excellence in Cities Zones) προ­κει­μέ­νου η εκ­παι­δευ­τι­κή πα­ρέμ­βα­ση να εί­ναι πιο άμε­ση και απο­τε­λε­σμα­τι­κή.

Αντί­στοι­χα, η ίδια εκ­παι­δευ­τι­κή πρα­κτι­κή εφαρ­μό­στη­κε και στη Γαλ­λία (Zones d’ Education Prioritaires) σε μια προ­σπά­θεια να αντι­με­τω­πι­στούν τα ίδια φαι­νό­με­να στα υπο­βαθ­μι­σμέ­να προ­ά­στια (banlieux) των με­γα­λου­πό­λε­ων, όπου το στοι­χείο της υπα­νά­πτυ­ξης εί­ναι ιδιαί­τε­ρα έντο­νο με συ­νέ­πεια τη γε­νι­κό­τε­ρη «κα­θί­ζη­ση» ολό­κλη­ρων πε­ριο­χών. Στη Γαλ­λία, οι ζώ­νες εκ­παι­δευ­τι­κής προ­τε­ραιό­τη­τας στα­δια­κά με­τα­τρά­πη­καν σε Δίκτυα Εκπαι­δευ­τι­κής Προ­τε­ραιό­τη­τας (Reseaux d’ Education Prioritaire), με απο­τέ­λε­σμα η επι­λο­γή των σχο­λεί­ων, που απαι­τεί­ται να ενι­σχυ­θούν, να γί­νε­ται όχι με απο­κλει­στι­κό κρι­τή­ριο το γε­ω­γρα­φι­κό προσ­διο­ρι­σμό των μειο­νε­κτι­κών πε­ριο­χών, αλλά με βάση τα κοι­νά προ­βλή­μα­τα που αντι­με­τω­πί­ζουν σχο­λεία από διά­φο­ρες πε­ριο­χές, με βα­σι­κό σκο­πό την ανταλ­λα­γή από­ψε­ων, εμπει­ριών και προ­βλη­μα­τι­σμών προ­κει­μέ­νου να υπάρ­ξει συ­ντο­νι­σμός και κοι­νή δρά­ση αντι­με­τώ­πι­σης.

Αξί­ζει να ση­μειω­θεί ότι ο θε­σμός των Ζωνών της Εκπαι­δευ­τι­κής Προ­τε­ραιό­τη­τας εφαρ­μό­ζε­ται και στην Κύπρο, ήδη από το 2001 - 2003 πι­λο­τι­κά, προ­κει­μέ­νου να ενι­σχυ­θούν τα σχο­λεία που αντι­με­τω­πί­ζουν προ­βλή­μα­τα σε επί­πε­δο σχο­λι­κής επί­δο­σης και απο­τυ­χί­ας. Ειδι­κό­τε­ρα την πε­ρί­ο­δο αυτή με­λε­τά­ται η επέ­κτα­ση του μέ­τρου από τις τρεις ΖΕ­Π σε μία ακό­μα, αφού η μέ­χρι σή­με­ρα αξιο­λό­γη­ση του θε­σμού απο­τι­μά­ται θε­τι­κά, ενώ στο πρό­γραμ­μα δια­κυ­βέρ­νη­σης του Δ. Χρι­στό­φια ανα­φέ­ρε­ται ρητά ότι θα προ­ω­θη­θεί η «επέ­κτα­ση των Ζωνών Εκπαι­δευ­τι­κής Προ­τε­ραιό­τη­τας από τις υφι­στά­με­νες τρεις, σε οχτώ».

Το σχο­λείο στο επί­κε­ντρο της ανά­πτυ­ξης και ο ρό­λος της το­πι­κής κοι­νω­νί­ας

Ο χα­ρα­κτη­ρι­σμός μιας πε­ριο­χής ως Ζώνης Εκπαι­δευ­τι­κής Προ­τε­ραιό­τη­τας απαι­τεί την ύπαρ­ξη αντι­κει­με­νι­κών εκτι­μή­σε­ων και δε­δο­μέ­νων, τη δια­μόρ­φω­ση σα­φών και αξιό­πι­στων εκ­παι­δευ­τι­κών δει­κτών (όσο αυτό εί­ναι δυ­να­τόν να συμ­βεί) οι οποί­οι θα πρέ­πει να απει­κο­νί­ζουν την πραγ­μα­τι­κή κα­τά­στα­ση που επι­κρα­τεί σε μια πε­ριο­χή. Σε πε­ρι­πτώ­σεις που πα­ρα­τη­ρού­νται δια­πι­στω­μέ­να χα­μη­λοί δεί­κτες, η πο­λι­τεία θα κα­λεί­ται να πα­ρεμ­βαί­νει ενι­σχυ­τι­κά, πα­ρέ­χο­ντας υψη­λή χρη­μα­το­δό­τη­ση, εξει­δι­κευ­μέ­νο εκ­παι­δευ­τι­κό προ­σω­πι­κό, ενι­σχυ­τι­κή δι­δα­σκα­λία, τμή­μα­τα έντα­ξης και υπο­δο­χής των αλ­λο­δα­πών και πα­λιν­νο­στού­ντων μα­θη­τών, προ­γράμ­μα­τα εμ­ψύ­χω­σης και στή­ρι­ξης της οι­κο­γέ­νειας, ει­δι­κά προ­γράμ­μα­τα ψυ­χο­παι­δα­γω­γι­κής πα­ρέμ­βα­σης, ενί­σχυ­ση της γλωσ­σο­μά­θειας, ει­δι­κά πο­λι­τι­στι­κά προ­γράμ­μα­τα κ.ά.

Στη δια­δι­κα­σία αυτή, νευ­ραλ­γι­κός εί­ναι ο ρό­λος τόσο των συλ­λό­γων δι­δα­σκό­ντων όσο και της το­πι­κής κοι­νω­νί­ας και αυ­το­διοί­κη­σης, αφού το πρό­βλη­μα δεν εί­ναι απο­κλει­στι­κά του σχο­λεί­ου αλλά και του ευ­ρύ­τε­ρου το­πι­κού κοι­νω­νι­κού πε­ρι­βάλ­λο­ντος. Η ενί­σχυ­ση ενός σχο­λεί­ου το οποίο βρί­σκε­ται σε μειο­νε­κτι­κή θέση θα πρέ­πει να απα­σχο­λεί άμε­σα την Τοπι­κή Αυτο­διοί­κη­ση, όχι μόνο σε επί­πε­δο δια­πί­στω­σης αλλά κυ­ρί­ως σε επί­πε­δο πα­ρεμ­βά­σε­ων, συ­μπρά­ξε­ων και ανά­λη­ψης πρω­το­βου­λιών προ­κει­μέ­νου να συμ­βά­λει στην ανα­στρο­φή της εκ­παι­δευ­τι­κής υπο­βάθ­μι­σης, κα­θώς και των δυ­σμε­νών επι­πτώ­σε­ων που αυτή επι­φέ­ρει στην το­πι­κή κοι­νω­νία αλλά και στη χώρα συ­νο­λι­κό­τε­ρα.

Κοι­τά­ζο­ντας μπρο­στά

Είναι και­ρός, έστω και πι­λο­τι­κά, να τολ­μή­σου­με πα­ρεμ­βά­σεις που θα υπερ­βαί­νουν το συ­γκε­ντρω­τι­κό και «τυ­φλό» χα­ρα­κτή­ρα της εκ­παι­δευ­τι­κής πο­λι­τι­κής ενι­σχύ­ο­ντας ου­σια­στι­κά κάθε σχο­λι­κή μο­νά­δα, κάθε γει­το­νιά, κάθε το­πι­κή κοι­νω­νία, κάθε πε­ριο­χή και πε­ρι­φέ­ρεια του εθνι­κού μας χάρ­τη, η οποία πλήτ­τε­ται από την υπο­βάθ­μι­ση και τον κοι­νω­νι­κό απο­κλει­σμό. Θα πρέ­πει με άλλα λό­για στο πρό­βλη­μα των κοι­νω­νι­κών και πε­ρι­φε­ρεια­κών ανι­σο­τή­των στην εκ­παί­δευ­ση να απα­ντή­σου­με με στή­ρι­ξη και εν­δυ­νά­μω­ση των πε­ριο­χών και των κοι­νω­νι­κών ομά­δων που υπο­φέ­ρουν πε­ρισ­σό­τε­ρο και το έχουν πραγ­μα­τι­κά ανά­γκη.

Ειδι­κό­τε­ρα η πο­λι­τεία επι­βάλ­λε­ται να προ­ω­θή­σει:
 

• Την ανα­γνώ­ρι­ση ζω­νών κοι­νω­νι­κής και εκ­παι­δευ­τι­κής προ­τε­ραιό­τη­τας, προ­κει­μέ­νου να ανα­πτυ­χθούν δρά­σεις σε πε­ριο­χές που οι κοι­νω­νι­κοί και εκ­παι­δευ­τι­κοί δεί­κτες εμ­φα­νί­ζο­νται χα­μη­λοί.

• Τη γεν­ναία αύ­ξη­ση της χρη­μα­το­δό­τη­σης της Παι­δεί­ας και τη στα­δια­κή αλ­λα­γή του μο­ντέ­λου κα­τα­νο­μής των πό­ρων για την εκ­παί­δευ­ση με την υιο­θέ­τη­ση ενός «άνι­σα» δια­φο­ρο­ποι­η­μέ­νου συ­στή­μα­τος χρη­μα­το­δό­τη­σης των πε­ριο­χών που πλήτ­το­νται από τον κοι­νω­νι­κό και εκ­παι­δευ­τι­κό απο­κλει­σμό.

• Την ενί­σχυ­ση των πε­ριο­χών και των κοι­νω­νι­κών ομά­δων με χα­μη­λούς δεί­κτες εκ­παί­δευ­σης, πα­ρέ­χο­ντας χρη­μα­το­δό­τη­ση για υπο­δο­μές, εκ­παι­δευ­τι­κό προ­σω­πι­κό και προ­γράμ­μα­τα αντι­με­τώ­πι­σης της σχο­λι­κής διαρ­ρο­ής, των χα­μη­λών επι­δό­σε­ων, της σχο­λι­κής βίας και πα­ρα­βα­τι­κό­τη­τας, της χρή­σης εξαρ­τη­σιο­γό­νων ου­σιών και των κρου­σμά­των ξε­νο­φο­βί­ας και ρα­τσι­σμού.

• Τη σύν­δε­ση της εκ­παί­δευ­σης και κα­τάρ­τι­σης με την απα­σχό­λη­ση, με στρα­τη­γι­κό στό­χο τη μεί­ω­ση της ανερ­γί­ας και την πο­λύ­πλευ­ρη στή­ρι­ξη των το­πι­κών οι­κο­νο­μιών με κρι­τή­ριο αιχ­μής τα ιδιαί­τε­ρα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά τους.

• Την ανά­πτυ­ξη προ­γραμ­μά­των διά βίου εκ­παί­δευ­σης σε ζη­τή­μα­τα αλ­φα­βη­τι­σμού, κοι­νω­νι­κών δε­ξιο­τή­των και νέων τε­χνο­λο­γιών, πα­ρέ­χο­ντας σε όλους τους ενή­λι­κους ερ­γα­ζό­με­νους, οι οποί­οι εγκα­τέ­λει­ψαν πρό­ω­ρα την εκ­παί­δευ­ση, μια δεύ­τε­ρη ευ­και­ρία στο δι­καί­ω­μα στη γνώ­ση.

• Την υλο­ποί­η­ση προ­γραμ­μά­των ενερ­γο­ποί­η­σης της το­πι­κής κοι­νω­νί­ας για την ανά­δει­ξη του σχο­λεί­ου ως αξιό­πι­στου και ελ­κυ­στι­κού χώ­ρου έντα­ξης και κα­τα­ξί­ω­σης των νέων στην κοι­νω­νία.